Overzicht toprisico's
In de voorbereiding op deze jaarstukken zijn de risico’s geïnventariseerd en geactualiseerd. In het hieronder weergegeven overzicht zijn de risico's gepresenteerd met de grootste netto impact; dat wil zeggen effect x kans groter dan € 250.000.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ontwikkeling Toelichting Grondexploitatie Zevenaar Oost – Bedrijven en Wonen: Middag Oost & Zwanenwaay: Jeugdgelden Als gevolg van deze situatie ontstaan drie risico's ten aanzien van de opgenomen compensatiegelden in de 2de VGR. 1) Aanvullende bezuiniging op Jeugdzorg gaat niet door (kans / positief risico) 2) In de hervormingsagenda wordt in overleg met verschillende belangenpartijen samengewerkt om op landelijk niveau besparingen te realiseren. Het risico bestaat dat de voorstellen en/of de maatregelen uit de hervormingsagenda niet geheel geëffectueerd kunnen worden in onze begroting (1,6 mln.). 3) Daarbij speelt op dit moment aanvullend dat door de opstelling van het nieuwe kabinet er een vertraging is opgelopen in de uitwerking van de hervormingsagenda. Het maximale risicobedrag stellen wij op € 5.000.000, wat gelijk is aan het bedrag aan besparingen voor de begrotingsjaren 2022 – 2026. |
Opdrogen van bezuinigingsmaatregelen
De raad heeft bij de meerjarenbegroting 2020-2023 een pakket aan bezuinigingsmaatregelen vastgesteld. De maatregelen resulteren in een structureel en reëel begrotingsevenwicht. Structureel moeten de maatregelen € 7,2 miljoen gaan opleveren. In de voortgangsrapportages monitoren wij de voortgang van de realisatie van de bezuinigingen. Het risico is aanwezig dat de bezuinigingseffecten in de loop van de jaren "opdrogen" of om andere externe ontwikkelingen niet of deels het geraamde financieel resultaat halen. Dit risico schatten wij bij het sociale domein hoger in dan bij het fysieke domein. Uit de actuele bezuinigingsmonitor (1e Voortgangsrapportage 2022) is een bedrag van € 2,8 miljoen aangemerkt als "verloopt niet volgens plan" , met een oranje status. Hieraan koppelen we een risico met een kans van 30%.
Aantrekken en behouden gekwalificeerd personeel
Sinds een aantal jaar hebben we als gemeente te maken met een lastig vraagstuk in de bedrijfsvoering, namelijk een tekort aan personeel. Als het gaat om aantrekkelijk werkgeverschap loopt de gemeente Zevenaar, net als andere gemeenten, aan tegen krapte op de arbeidsmarkt. De kleinere gemeenten ondervinden meer concurrentie. Het risico zien we terug in vacatures die langere tijd open staan of soms zelfs niet in te vullen zijn. Met name bij Bouwen &Wonen, Ruimtelijke Ordening en Sociaal Domein staan vacatures open. Het gevolg is een tijdelijke oplossing met de inzet van personeel van derden (inhuur). Doordat de personeelsbudgetten beperkt zijn komt er druk op de capaciteit te staan. Met tot gevolg dat we minder werk kunnen verrichten voor hetzelfde geld.
Daarnaast zien we een redelijk verloop van de (jongere) medewerker die na een aantal jaar de organisatie weer verlaat en een hogere uitstroom van medewerkers die met pensioen gaan. Het uitstroomcijfer in 2021 is gestegen naar 14%. (2020 = 10%) Om daadwerkelijk een aantrekkelijke werkgever te kunnen zijn, werken we aan de doorontwikkeling naar een moderne en professionele organisatie. Gelet op het belang en onze ambitie hierin vervult Zevenaar een bestuursrol in het P&O-netwerk / werken in Gelderland.
Coronacrisis
In de planning & control cyclus actualiseren wij steeds de nieuwe corona-effecten.
Op basis van de CPB-raming van maart 2022 hebben we een actualisatie gemaakt voor de verwachte coronaeffecten. In relatie tot de coronacrisis zijn de verwachtingen rondom de werkloosheid en het herstel van de economie (BBP) in positieve zin bijgesteld. Het resterende risico ziet voornamelijk toe op de te verwachten langere termijn effecten voor jeugd en maatschappelijke ondersteuning. Er zijn gemengde signalen over de maatschappelijke schade, zoals langere termijn effecten van eenzaamheid of somberheid. De negatieve effecten lijken beperkt te zijn, maar zijn nog niet geheel uit te sluiten. Op basis van deze onzekerheid is een risico opgenomen van € 1.400.000 met een kans van 10%.
De vraag is nog wel in hoeverre er nog een inhaalslag van faillissementen gaat ontstaan. De gemeenteraad heeft ten aanzien van dit specifieke risico's maatregelen genomen om mogelijke gevolgen te voorkomen of te beperken.
Sociaal domein
De prognose voor het gebruik van jeugdzorg en Wmo is gebaseerd op de werkelijke uitgaven, verhoogd met de verwachte ontwikkelingen in prijs en aantal cliënten. Wij zijn hierbij afhankelijk van factoren die buiten onze invloedssfeer liggen. Als risico wordt op basis van het huidige kostenniveau voor de gemeente Zevenaar een bedrag van € 750.000 aangehouden. Bij de WMO liggen de grootste risico's, omdat de vergrijzing daar een rol speelt.
Algemene uitkering
De jaarlijkse verhogingen of verlagingen (het accres) van het gemeentefonds zijn onzeker. Het gemeentefonds ontwikkelt zich evenredig aan de rijksuitgaven. Nemen de rijksuitgaven toe, dan neemt ook de algemene uitkering toe. Bij een afname van de rijksuitgaven geldt het omgekeerde. De hoogte van de algemene uitkering is hierdoor afhankelijk van omstandigheden die buiten de invloedssfeer van de gemeenten liggen. Het toekomstig financieel perspectief in de ontwikkeling van de algemene uitkering ziet er overigens voor onze gemeente positief uit, kijkend naar de herijking en de opschalingskorting. In de meest recente voorstellen van het rijk over de herijking is Zevenaar voordeelgemeente voor een bedrag van ruim 9 ton.
Na besluitvorming van het rijk kan het definitieve effect van de herijking in de begroting verwerkt worden. In de meicirculaire 2022 wordt de herijking verwerkt en het nieuwe verdeelmodel wordt in 2023 geïntroduceerd.
Verbonden Partijen
De totale jaarlijkse bijdrage van onze gemeente aan Verbonden partijen is ongeveer 20 miljoen. Het risico bestaat dat Verbonden Partijen in een bepaald jaar een hogere bijdrage nodig hebben dan begroot. Dit kan bijvoorbeeld ontstaan bij onverwachte tegenvallers in hun exploitatie. Omdat de verbonden partijen in hoofdzaak niet beschikken over een eigen weerstandsvermogen, worden deze tegenvallers in rekening gebracht bij de gemeente. We gaan voor de inschatting van het risico uit van maximaal 5% van de totale jaarlijkse bijdrage.
Wachtgeld wethouders
Om de huidige wethouders in het zittende college te beschermen tegen de gevolgen van werkloosheid na het wethouderschap geldt een wachtgeldregeling. Na het wethouderschap ontvangt een wethouder een Appa-ontslaguitkering, tenzij de pensioengerechtigde leeftijd is bereikt. Dit is geregeld in de Algemene pensioenwet politieke ambtsdragers (Appa). Waarom het wethouderschap beëindigd is hierbij niet van belang; het recht op de uitkering bestaat ongeacht de reden van het aftreden. De specifieke aanspraak en omvang kunnen pas worden bepaald op het moment dat zich dit voordoet. Als maatregel wordt vanaf 2022 de verplichting opgenomen in een specifiek daarvoor in te richten voorziening.
Uitval ICT systemen
Een ICT storing heeft een grote impact op onze gemeentelijke dienstverlening. Het is van groot belang dat beheer en onderhoud op de ICT omgeving op een adequate manier wordt uitgevoerd. Hierbij wordt de kwetsbaarheid van de RID zichtbaar. Een combinatie van druk op de personele capaciteit, krapte op de arbeidsmarkt, vertraging in projecten en gebrek aan innovatiekracht, dragen er aan bij dat de kwaliteit van de ICT omgeving onder druk komt te staan. Hierdoor bestaat het risico dat de kans op incidenten toe neemt en wij worden geconfronteerd met kosten. Dit kunnen kosten zijn op het niet beschikbaar zijn van netwerken en/of data door uitval of bijvoorbeeld een hack.
Het risico op incidenten in relatie tot Informatieveiligheid zal de komende jaren alleen maar toenemen. Hier moeten we als gemeente voldoende op voorbereid zijn. In het kader daarvan heeft de voorzitter van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), op 28 oktober 2021, aan alle burgemeesters een brief gestuurd met als onderwerp ‘cyberalert’. De heer van Zanen vraagt in de brief aandacht voor de toenemende kans geconfronteerd te worden met ransomware; kwaadaardige software, die een computer blokkeert of bestanden versleutelt. Pas na betaling van losgeld (ransom) zou de computer weer te gebruiken zijn. Op dit onderdeel heeft RID de Liemers heeft advies uitgebracht en dit advies is door het DB van de SDL overgenomen. De financiële gevolgen verwerken wij in de 1e voortgangsrapportage en begroting 2023-2026.
In de risico's is nu een bedrag opgenomen van 0,5 mln. met een kans van 50%. Het risico is bepaald op een aantal dagen dat niet gewerkt kan worden als gevolg van het niet beschikbaar zijn van systemen. Als dit het gevolg is van randsomware zullen naast deze kosten ook andere kosten zijn, zoals het herstellen van data en systemen, inrichten aanvullende maatregelen, verantwoording afleggen over voortgang. De financiële omvang is aanzienlijk groter, maar de kans is kleiner.
Oorlog Oekraïne
De oorlog en onrust tussen Oekraïne en Rusland heeft gevolgen voor Nederland en de economie. Onrust, onzekerheid, risico van verhoging gasprijzen, minder gunstige economische ontwikkeling, effecten op het handelsverkeer, opvang van vluchtelingen etc. De oorlog met bijbehorende sancties heeft ook gevolgen op onze begroting. Dit kan op verschillende manieren het geval zijn, zoals: andere rijksbijdrage, hogere kosten als gevolg van gestegen inflatie, regelingen voor migranten, effect op economie (recessie), hogere rentelasten, hogere energieprijzen, schaarste in grondstoffen etc. Op basis van een eerste risico-inventarisatie nemen we een bedrag op van € 1,8 miljoen. Naarmate de crisissituatie vordert worden effecten zichtbaarder. In de P&C documenten van 2022 analyseren wij dit nader.