Financiele kengetallen
Algemeen
De financiële kengetallen geven u een globaal inzicht in de financiële positie van onze gemeente. De kengetallen moeten in samenhang worden bezien, omdat ze alleen gezamenlijk en in hun onderlinge verhouding een goed beeld geven van de financiële positie van onze gemeente.
Baten
Bij het bepalen van de kengetallen wordt bij de meeste kengetallen een waarde gedeeld door de totale baten, exclusief mutaties reserves. In meerdere gevallen wijken kengetallen af van de begroting of rekening van vorig jaar omdat de totale baten zijn gewijzigd. In het onderstaande tabel is daarom het verloop van de totale baten weergegeven, die sterk wordt beïnvloed door de baten die samenhangen met de grondexploitaties.
Als deler bij kengetallen 1, 3 en 4 wordt het totaal aan baten (excl. mutaties reserves) genomen. De ontwikkeling van deze totale baten heeft hierdoor een grote invloed op de ontwikkeling van het kengetal.
Doordat de baten in 2021 een stuk lager zijn dan in 2020, zullen de benoemde kengetallen in 2021 hierdoor hoger uitvallen in vergelijking tot 2020 (bij gelijkblijvende noemers).
Bij het beschouwen van de ontwikkeling is bovenstaande van belang om mee te wegen.
Financiële kengetallen
Financiële kengetallen | Rekening 2020 | Begroting 2021 | Rekening 2021 |
|---|---|---|---|
1.a Netto schuldquote | 81,1% | 100% | 84,5% |
1.b Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen | 74,7% | 93% | 77,2% |
2. Solvabiliteitsratio | 25,7% | 24% | 29,6% |
3. Structurele exploitatieruimte | -0,9 % | -1,57% | 4,3% |
4. Grondexploitatie | 13,3% | 8,8% | 14,8% |
5. Belastingcapaciteit | 103,8% | 103% | 99% |
Onderstaand een nadere uitleg van de ontwikkelingen in de financiële kengetallen.
1. Netto schuldquote
De netto schuldquote bestaat uit twee kengetallen:
a. netto schuldquote: dit kengetal geeft inzicht in het niveau van de gemeentelijke schuldenlast ten opzichte van de eigen middelen. Het geeft een indicatie van de mate waarin de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie drukken. Hoe lager het percentage hoe beter. De VNG adviseert om 130% als maximum norm te hanteren en daarboven de schuld af te bouwen.
b. netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen: Om inzicht te verkrijgen in hoeverre er sprake is van doorlenen wordt de netto schuldquote zowel in- als exclusief doorgeleende gelden weergegeven (netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen).
Voor onze gemeente bedraagt het werkelijke percentage van de netto schuldquote in 2021 84,5% (peildatum 31-12-2021) en wijkt af met 15% ten opzichte van de begroting 2021. Dit verschil wordt met name veroorzaakt doordat er bij de prognose rekening werd gehouden met hogere investeringen waar leningen voor zouden moeten worden aangetrokken. Een deel van deze investeringen is uitgebleven, waardoor een lagere schuldpositie is ontstaan dan begroot.
De netto schuldquote gecorrigeerd met verstrekte leningen is naast bovenstaande punten, voornamelijk verbeterd door een snellere aflossing van hypotheken van werknemers dan verwacht.
Bij beide is een verbetering van de schuldpositie in absolute zin. Door de lagere baten nemen de kengetallen echter in percentage toe.
2. Solvabiliteitsratio
De solvabiliteitsratio geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is aan haar financiële verplichtingen te voldoen. Voor onze gemeente zien we een licht verbeterde solvabiliteitsratio van 29,6%. Het werkelijke eigen vermogen is nagenoeg gelijk aan het geraamde eigen vermogen. Echter is het balanstotaal lager dan begroot, waardoor het aandeel van het eigen vermogen op het balanstotaal groter is. Dit verschil wordt met name veroorzaakt door lagere investeringen (activa lager) en hierdoor minder schulden (passiva ook lager) dan begroot.
3. Grondexploitatie
Het kengetal grondexploitatie geeft aan hoe groot de grondpositie is ten opzichte van de totale baten. In onze gemeente is sprake van 'in exploitatie genomen bouwgronden' die grotendeels bestaat uit grondexploitaties Zevenaar-Oost en Babberich. Naast het feit dat er veel gronden verkocht zijn, is er ook weer geïnvesteerd in het bouw- en woonrijp maken van de gebieden. Per saldo is het totale saldo boekwaarde van de GREX nagenoeg gelijk aan voorgaand jaar.
De afgelopen jaren is het kengetal snel gedaald en stabiliseert nu. Dit wil zeggen dat het risico van de grondposities de afgelopen jaren heel snel is verminderd. Dit gegeven is belangrijk om mee te nemen bij de ontwikkeling van nieuwe projecten in relatie tot de weerstandsratio. Het risico is nu laag, maar moet wel aanvaardbaar blijven bij het opstarten van nieuwe projecten.
Het kengetal grondexploitatie geeft aan hoe groot de grondpositie is ten opzichte van de totale (geraamde) baten. Doordat de baten in 2021 een stuk lager zijn dan in 2020 is het aandeel van de grondexploitatie gestegen, ondanks dat de boekwaarde van de GREX nagenoeg gelijk is aan voorgaand jaar
4. Structurele exploitatieruimte
Voor de beoordeling van de financiële positie is het ook van belang te kijken naar de structurele baten en structurele lasten. Structurele baten zijn bijvoorbeeld de Algemene uitkering en de opbrengsten uit de onroerende zaakbelasting. Dit kengetal geeft aan hoe groot de structurele exploitatieruimte is. Een positief percentage betekent dat de structurele baten toereikend zijn om de structurele lasten te dekken. Dit kengetal is relevant voor de beoordeling van de financiële positie, omdat het van belang is om te weten welke structurele ruimte een gemeente heeft om de eigen lasten te dragen of welke structurele stijging van de baten of structurele daling van de lasten daarvoor nodig is.
De afgelopen jaren was het getal negatief mede als gevolg van de structurele tekorten in het sociaal domein. De stijging van de kosten werd onvoldoende gecompenseerd door het rijk. In 2021 is de structurele exploitatieruimte weer positief, te weten 4,3%. Redenen voor deze stijging zijn o.a. de hogere algemene uitkering (i.v.m. BCF, compensatie tekort jeugdzorg, bijstellen maatstaven) en het voordeel op de bijstelling van de grondexploitaties. De ontwikkelingen in met name de algemene uitkering blijven onvoorspelbaar en grillig. Dit komt door bijvoorbeeld de vraagstukken rondom het acres, de herijking en de opschalingskorting.
In de verschillende P&C-documenten informeren wij u over de tot dan toe recente ontwikkelingen.
5. Belastingcapaciteit
De belastingcapaciteit geeft inzicht in de belastingdruk van de gemeente ten opzichte van het landelijke gemiddelde. Het landelijk gemiddelde is gebaseerd op de gegevens van het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (COELO), die jaarlijks een rapport opstelt over de ontwikkeling van de lokale lasten. In de berekening zijn meegenomen de OZB-lasten, rioolheffing en afvalstoffenheffing voor een gemiddeld gezin. Onze gemeente zit met 99% net onder het landelijk gemiddelde. De daling is voornamelijk te verklaren door de daling van de afvalstoffenheffing. Deze zorgt ervoor dat de belastingdruk in onze gemeente gemiddeld nagenoeg gelijk is aan voorgaand jaar. Landelijk is deze in 2021 gestegen met 4,8%.